ANKARA – AK Parti “dezenformasyonla mücadele suçu” düzenlemesinin tartışması bitmeden “etki ajanlığı” olarak nitelendirilen yeni bir suç türü için harekete geçti. AK Parti’nin “yeni tip ajanlık faaliyetleri”yle mücadele için gerektiğini savunduğu teklife, MHP ise fon kullanan kuruluşları işaret ederek sahip çıktı. Muhalefet ise “özgürlükleri kısıtlayacak yeni bir adım” diyerek düzenlemeye tepki gösteriyor.
Adalet Bakanlığınca hazırlanan 9. Yargı Paketi taslağı içinde yer alan “Etki ajanlığı” düzenlemesi henüz Meclis Başkanlığı’na sunulmadı. Kamuoyuna sızan taslak teklif üzerinde AK Parti grubunda çalışma sürüyor. Teklifin mayıs ayı sonunda tamamlanıp Meclis Başkanlığı’na verilmesi öngörülüyor.
CASUSUSLUK SUÇU YETERSİZ BULUNDU, YENİ SUÇ TARİF EDİLİYOR
Teklif taslağına göre ceza kanununda “Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk” suçu var. Bu suç kapsamında “Devletin güvenliği ile iç veya dış siyasal yararlarına ilişkin belge ve bilgilerin yok edilmesi, tahrip edilmesi, temin edilmesi veya açıklanması” suçu nedeniyle bir yaptırım uygulanıyor. Ancak bu düzenlemenin yetersiz kaldığı savunuluyor. Taslakta “Belge ve bilgi temini veya açıklanması” dışında devletin güvenliği ile iç veya dış siyasal yararları aleyhine olacak şekilde gerçekleştirilen “diğer faaliyetler”den bahsedilip bunun için de yaptırım gerektiği kaydediliyor.
İçeriği, tanımı, sınırları belli olmayan “Diğer faaliyetler” adı altında oluşturulan yeni suç tarifine göre, “Devletin güvenliği ile iç veya dış siyasal yararları aleyhine yabancı bir devlet veya organizasyonun stratejik çıkarları veya talimatı doğrultusunda gerçekleştirilen bazı fiiller” de yaptırıma bağlanacak. Türk vatandaşları veya kurum ve kuruluşları ya da Türkiye’de bulunan yabancılar hakkında araştırma yapan veya yaptıranlar, Türkiye’de suç işleyenler cezalandırılacak.
DAVA SÜRECİNDE BAKAN İZNİ ARANACAK
Ayrıca düzenlemeyle “Devletin iç veya dış siyasal yararına yönelik olarak gerçekleştirilen bazı faaliyetlerin cezalandırılacağı” bunun “iktisadi, mali, askeri, milli savunma, kamu sağlığı, kamu güvenliği, kamu düzeni, teknolojik, kültürel, ulaştırma, haberleşme, siber alan, kritik altyapılar ve enerji” gibi başlıkları da kapsayacağı ifade ediliyor. Bu yararlar aleyhine gerçekleştirilen faaliyetlerin de suçun konusunu oluşturacağı vurgulanıyor.
Taslak teklife göre suçun oluşması için fail, yabancı bir devlet veya organizasyonun stratejik çıkarları veya talimatı doğrultusunda hareket edecek. Bu yabancı organizasyon Türk hukukuna göre kurulmamış olacak. Suçtan dolayı soruşturma serbest olacak, ancak yargılama sürecini içeren kovuşturma Adalet Bakanı iznine bağlanacak.
‘BİLGİ BELGE DIŞINDA YENİ TEKNİKLER VAR’
Kamuoyuna “Etki ajanlığı” olarak yansıyan bu yeni suç tipi ile ilgili çalışma bitmedi ama AK Parti düzenlemenin “yeni tip casusluk suçları” nedeniyle yapılacağını savunuyor. TCK’deki casusluk suçunun teknik olarak “bilgi ve belge” üzerinden işlenebilen bir suç tipi olduğu, ancak bugün çok daha farklı tekniklerle casusluk kavramı içinde kalabilecek suçlar işlendiği kaydediliyor. Bazı ülkeler veya organizasyonların bu yeni tekniklerle kimi ülkelerde operasyon yaptığı, Türkiye’nin de böyle operasyonlara maruz kalmaması ve yeni tip casusluk suçlarının caydırıcı bir şekilde soruşturulup kovuşturulabilmesi için bu düzenlemenin şart olduğu savunuluyor.
DÜZENLEMEYE METİN GÜRCAN ÖRNEĞİ
Casusluk suçunda bilgi, belge dışında “Farklı teknikler”in ne olduğu da, kastedilen “yeni tip casusluk suçu”nun da çerçevesi henüz net olarak ortaya konulmuş değil. AK Partili bir yönetici böyle bir suça örnek olarak, “casusluk” suçlamasıyla yargılanıp 5 yıl ceza alan emekli asker Metin Gürcan’ı örnek gösterdi.
Gürcan para karşılığında, “Türkiye’nin bazı ülkelerde konuşlu askeri birlikleri”, “Afrin operasyonu öncesi yaşananlar”, “Türkiye’nin Libya ve Suriye’deki etkinliği”, “İnsansız hava araçlarını ihraç etmek isteyen ülkeler”, “S-400’lerin konumlandırılması” ile “PKK elebaşlarının konumlarının belirlenmesine yönelik saha çalışmaları” gibi bilgileri yabancı diplomatlara aktarmakla suçlanmıştı. Ancak yargılamanın sonunda “Devletin güvenliği ve siyasal yararları bakımından niteliği itibarıyla gizli kalması gereken bilgileri temin etmek” suçundan ceza aldı. Gürcan’ın “Devletin güvenliğine ilişkin gizli kalması gereken bilgileri casusluk maksadıyla zincirleme biçimde açıklamaktan” müebbet, “devletin gizli kalması gereken bilgilerini siyasal veya askeri casusluk amacıyla zincirleme biçimde temin etmekten” ise 35 yıla kadar hapsi istendi ama Gürcan bu suçlardan beraat etti.
AK Partili bir başka yönetici de yeni dönem ajanlık faaliyetinde suçun unsurlarının tespiti, tutuklama ve yargılama açısından mevcut düzenlemenin yetersiz kaldığını savundu, “Bu düzenlemede de ana çerçeve ajanlık faaliyeti. Kovuşturmanın Adalet Bakanı iznine bağlanması da önemli” dedi.
MHP ULUSLARARASI FON ALAN KURULUŞLARI İŞARET ETTİ
Çerçevesi henüz netleşmeyen düzenlemeye MHP sahip çıktı. MHP Hukuk ve Seçim İşlerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Ülke dışından hibe alan, karşılığında etki ajanlığı yapan, yabancı bir gücün çıkarlarını gözeten her türlü “hibe yiyici” kişi ve kurumun bu yasa teklifini desteklemesini milli menfaatlere uygun açıklama yapmasını zaten beklemiyoruz” dedi.
MUHALEFET TEPKİLİ
Muhalefet partileri de teklifle ilgili tartışmaları yakın takibe aldı. Yaklaşık 1.5 yıl önce yürürlüğe giren “dezenformasyonla mücadele” yasası ile basının ve muhalif siyasetçilerin susturulmaya çalışıldığını söyleyen siyasetçiler, “Sansür yasasının ardından etki ajanı düzenlemesi ile yeni bir cadı avının kapısı aralanıyor” diyor.
CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer de Meclis’te yaptığı konuşmada, “Amacınız asla ajan yakalamak falan değil! Gazeteciyi, eleştirel aklı, muhalefeti, kendinden olmayanı baskıyla susturmak. Haber, film, tez, aklınıza gelen bilginin bütün biçimlerini etki ajanlığına sokarak karartmak istiyorsunuz. Yapmak istediğiniz cadı avından farklı değil. Bu tehlikeli düzenlemeden derhâl vazgeçin” çağrısında bulundu.
